مشخصات مکانیکی:
محرک های طولی، عرضی (گیربکس)
گیربکس یکی از تجهیزات ضروری در جرثقیل‌های صنعتی به خصوص جرثقیل سقفی، جرثقیل دروازه‌ای، جرثقیل نیمه دروازه‌ای، جرثقیل بازویی، جرثقیل مونوریل و انواع دیگر جرثقیل‌های کارگاهی می باشد. گیربکس با تبدیل نیروی تولید شده توسط موتور به نیروی حرکتی توان لازم برای حرکت درآوردن چرخ‌ها جهت جابجایی جرثقیل در طول و عرض سالن بار را فراهم می کند.
شرکت های تولید کننده جرثقیل سقفی، گیربکی های منحصر به فرد برای محصولات خود طراحی می کنند. گیربکس جرثقیل سقفی با توجه به نیروی ورودی موتور و همچنین میزان توان لازم برای جابجایی بار طراحی می شود.
در زبان فارسی به معنی جعبه دنده است. این تجهیز بعد از موتور در مسیر تجهیزات صنعتی قرار می‌گیرند و با مکانیزم داخل گیربکس می‌توان گشتاور مورد نیاز دستگاه را با کم و زیاد نمودن نسبت چرخ دنده‌ها به یکدیگر، بدست آورد. بنابراین گیربکس ماشینی است که اولاً برای انتقال نیروی مکانیکی از منبع مولد نیرو به مصرف‌کننده و در درجه دوم برای برآوردن گشتاور و سرعت چرخش مورد نیاز مصرف‌کننده استفاده می‌شود به این صورت که موتور همیشه با یک سرعت و گشتاور می‌چرخد و گیربکس وظیفه دارد بر اساس نیاز، نیروی خروجی و سرعت را تغییر دهد. پس جعبه دنده در واقع یک واسطه بین منبع انرژی و مصرف‌کننده انرژی است که انعطاف‌پذیری را بین منبع انرژی و مصرف‌کننده انرژی برقرار می‌کند.
برای انتخاب و خرید موتور گیربکس میبایست به نکات زیر توجه کنیم:
- توان یا کیلو وات دستگاه
- RPM (تعداد دور در دقیقه) و تعداد دور خروجی (i )
- ساختدار کلی موتور گیربکس(هالو شافت یا شافت مستقیم)
- نحوه اتصال (فلنج دار یا پایه دار)
- تک سرعته یا دو سرعته
- مدل شافت(هزار خار یا تک خار)
- سایز یا اندازه شافت
- گروه کاری
- سطح حفاظتی یا IP
چرخ جرثقیل سقفی
چرخ جرثقیل، قطعه ای بسیار مهم میباشد. انتخاب نادرست آن باعث اصطحلاک بیشتر می شود. باتوجه به آن که وزن مرده (سازه جرثقیل و وزن بار) در نهایت بر روی چرخ ها وارد می شود؛ در نتیجه در صورت انتخاب ناردست آن جرثقیل شما را دچار آسیب های جدی خواهد شد. در جرثقیل سقفی از چهار چرخ و یا هشت چرخ بسته به نوع راهبر جرثقیل استفاده می شود که دو عدد محرک و دو عدد دیگر متحرک می باشند.
جنس چرخ جرثقیل
در انتخاب جنس چرخ های جرثقیل معمولا اولین گزینه برای انتخاب آن ها گروه کاری جرثقیل می باشد. زیرا گروه کاری جرثقیل تعیین کننده زمان و تعداد دفعات کارکرد آن می باشد. امروزه در صنعت ایران چرخ جرثقیل سقفی را معمولا از جنس های CK45، MO40 ، 3G70 می سازند که انتخاب آن ها با توجه به گروه کاری و نوع جرثقیل سقفی مشخص می گردد.
نحوه انتخاب چرخ
از جمله عوامل دیگری تاثیرگذار در انتخاب چرخ جرثقیل سقفی می توان به ریل جرثقیل اشاره کرد؛ انتخاب ریل ها نیز تعین کننده قطر مفید چرخ جرثقیل می باشد. انتحاب نادرست چرخ جرثقیل به مرور زمان ممکن است، باعث ایجاد خوردگی در ریل شما نیز شود. که این فرایند برای شما هزینه آور است.
ابعاد چرخ جرثقیل
چرخ جرثقیل را می توان از سایز 120 ( قطر یا نشیمنگاه) تا 500 تولید کرد. در چندین سال گذشته چرخ های دندانه دار، چرخ های مورد تایید جرثقیل سازان بود. و آن طرح را در جرثقیل های خود از آن استفاده می کردند؛ که به مرور زمان با توجه به اصطحلاک و مشکلات تعویض آن صنعت جرثقیل سازی به سمت چرخ های هالو شافتی روی آورد. که اصطحلاک کم تر و شرایط تعویض آسان آن از جمله مزایا خوب آن بود.
قلاب جرثقیل سقفی
قلاب یا هوک در جرثقیل سقفی، بخشی مهم و اثرگذار در فرآیند عملکردی جرثقیل است. هوک بخشی از جرثقیل است که در تماس مستقیم با محموله قرار دارد و در واقع عضو پایانی و نهایی سلسله فرآیند بالابری در جرثقیل محسوب می‌شود، بنابراین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و توجه به آن، انتخاب نوع و جنس درست و دقت در استفاده و نگهداری از آن امری بسیار مهم محسوب می‌شود.
قلاب و اجزای متصل آن در جرثقیل های سقفی وصنعتی از اهمیت بسزایی برخوردار است . از این قطعه که به آن در زبان انگلیسی HOOK ( هوک ) نیز می گویند به عنوان وسیله ای برای حمل و بلندکردن بار در تمامی حرکت های جرثقیل استفاده می شود. قلاب ها دارای شیطانک می باشند. شیطانک نقش ضامن هوک را ایفا می کند. در صورت عدم استفاده از شیطانک قلاب جرثقیل سقفی، امکان خارج شدن بار از داخل قلاب وجود دارد. بنابراین توصیه می شود حتما از این وسیله برای حفظ ایمنی استفاده شود.
قلاب S جرثقیل
هوک جرثقیل سقفی دارای استاندارد های Din15400/ISO/FEM می باشد که این استاندارد از 5 کلاس کاری تشکیل شده است و از سنگین ترین به سبک ترین وزن در 5 گروه M /P /S /T /V خلاصه می شوند. قلاب جرثقیل سقفی پارامتری مهم به نام NR دارد که در جداول استانداردی با نام HOOK NR از آن یاد می شود. NR در قلاب جرثقیل سقفی به صورت RSN درج شده است. از طریق این پارامتر ما می توانیم میزان ظرفیت حمل بار قلاب را بسنجیم . به عنوان مثال هوک با RSN=0.8 در استاندارد ISO/FEM برای گروه کاری 1Am/M4 توانایی برداشتن بار به ظرفیت 1250 کیلوگرم دارا می باشد.
سیم بکسل
طناب فولادي (سيم بكسل)
عنوان طناب فولادي (سيم بكسل ) هم در مورد طنابهاي فولادي قدرتمندي بكار مي رود كه در معادن مورد استفاده است و هم در مورد طنابهاي فولادي ظريفي كه در ترمز دوچرخه ها مصرف مي شود. اين عنوان هم در مورد طنابهاي ثابتي كه پل هاي معلق را با نيروي فوق العاده نگهداري مي كند و هم درباره طنابهاي مورد استفاده در آسانسور و جرثقيل ها كه هميشه در حال حركت هستند بكار مي رود. بنابراين طنابهاي فولادي مي توانند انوع مختلف و كاربردهاي گوناگون داشته باشند.
منظور از طناب فولادي بطول كلي مجموعه اي از مفتول هاي فولادي است كه بدنه واحدي را تشكيل مي دهند. طناب فولادي شامل يك بخش مركزي بنام مغزي است كه چند رشته (استرند) بدور آن بصورت مارپيچ تابيده ميشود. هر رشته از چند مفتول كه بطور مارپيچ دور يك مفتول مركزي قرار ميگيرد، تشكيل مي شود.
طناب فولادي از نظر جنس مفتول:
بطور كلي طنابهاي فولادي از يكي از سه نوع ماده اوليه زير ساخته مي شوند:
۱- مفتول فولادي بدون روكش يا غير گالوانيزه: اين نوع مفتول معمولاً براي طناب هايي مورد استفاده قرار مي گيرد كه عامل فرسايش در تعيين طول عمر مفيد طناب نقش مهمتري داشته و طناب كمتر در معرض عوامل ايجاد كننده زنگ زدگي قرار دارد. هنگام مقايسه اثرات فرسايش و از هم گسيختگي با اثرات زنگ زدگي، بايد بخاطر داشت كه حتي يك طناب فولادي با مفتول بدون روكش را هم مي توان تا اندازه اي با روغن كاري كافي، مناسب و در فواصل زماني منظم در مقابل زنگ زدگي محافظت نمود.
۲- مفتول فولادي گالوانيزه: اين نوع مفتول كه داراي روكش يكنواخت روي مي باشد در برابر زنگ زدگي بر اثر آب دريا، هوا، رطوبت و ساير عوامل مشابه مقاوم است، بنابراين طنابهاي فولادي گالوانيزه در صنايع كشتيراني، شيلات، مرغداريها و غيره مورد استفاده قرار مي گيرند.
۳- مفتول فولادي استينلس استيل: طنابهايي كه از اين نوع مفتول ساخته مي شوند علاوه بر مقاومت بسيار بالا در برابر زنگ زدگي در مقابل حرارت نيز تا 1050 درجه سانتيگراد مقاوم بوده و در صنايع شيميايي، غذايي و دارويي مورد استفاده قرار مي گيرند و همچنين مقاومت بالايي در برابر اثرات مخرب آب دريا دارند.
نيروي كششي مفتول فولادي
مفتول فولادي، با توجه به كاربرد مورد نظر، با نيروهاي كششي مختلفي توليد مي گردد. براي توليد طناب فولادي، نيروي کششي مفتول مورد استفاده در محدوده زير خواهد بود:
مغزي طناب فولادي
مغزي طناب فولادي بخش مركزي طناب است كه رشته ها بدور آن تابيده مي شوند. نقش مغزي نگهداري رشته هاي طناب می باشد. بنابراين بايد قطر آن به اندازه كافي بزرگ باشد تا در هنگاميكه طناب زير بار است مانع تماس بين رشته ها باشد.
مغزي طناب فولادي مي تواند اليافي يا فولادي باشد:
مغز فولادي ممكن است خود يك طناب فولادي مستقل باشد كه در اين صورت به آن مغزي طناب فولادي مستقل مي گويند. در مورد طناب هاي با قطر كمتر از 10 ميلي متر مغزي فولادي معمولاً يك رشته مفتول فولادي (IWRC) خواهد بود. (WSC)
از الياف مصنوعي يا الياف طبيعي تشكيل مي شود. اگرچه هنوز استفاده از كنف طبيعي در ساخت طناب (FC) مغزي اليافي فولادي متداول است، الياف مصنوعي نظير پلي پروپيلين بطور روز افزون بعنوان مغزي طناب فولادي مورد استفاده قرار مي گيرند.
لازم بذكر است كه از مغزي فولادي موقعي استفاده مي شود كه نيروي كشش و استحكام طناب بيشتر از عوامل ديگر مورد نظر باشد. در حاليكه در مورد مغزي اليافي قابليت انعطاف طناب نسبت به نيروي كشش آن اهميت بيشتري دارد.
طنابهاي فولادي از نظر نوع تاب به دو نوع معمولي و لنگ بشرح ذيل تقسيم مي شود:
۱- طنابهاي با تاب معمولي: هنگاميكه جهت تاب مفتول ها در يك رشته مخالف جهت تاب رشته ها باشد. اين نوع طناب میل كمي به از هم باز شدن يا گره خوردن داشته و در برابر فشار، لهيدگي و تغيير شكل مقاومت بيشتري دارد. در عوض مقاومت آن در برابر سايش و قابليت انعطاف طناب كمتر از طنابهاي با تاب لنگ مي باشد.
۲-طنابهاي با تاب لنگ: در نوع تاب كه بنام انگليسي John Lang ثبت شده، جهت تاب مفتول در يك رشته با جهت تاب رشته ها در طناب يكي مي باشد. مقاومت طنابهاي با تاب لنگ در برابر سايش بيشتر از طنابهاي با تاب معمولي مي باشد اما بايد هنگام كار با آنها مراقب بود تا طناب گره نخورد و يا از هم باز نشود. چون اين نوع طناب ميل زيادي به از هم باز شدن دارد، از آن در مواردي با استفاده مي شود كه هر دو سر طناب مهار شده باشد.
بطور كلي كاركردن با طنابهاي با تاب معمولي آسانتر است و كاربرد متداول تري دارد اما در مواردي مثل آسانسورهاي باري و مسافري كه مقاومت بيشتر در برابر سايش مورد نظر است تاب لنگ ترجيح داده مي شود.
طنابهاي راست گرد و چپ گرد
اصطلاح راست گرد يا چپ گرد مربوط به جهت تابيدن رشته ها در طناب مي باشد. طنابهاي راست گرد متداول ترين نوع طنابها هستند، و جهت تاب به چپ با Z در شكلهاي زير تابهاي مشروح نشان داده شده است. در اين شكلها تاب به راست با حرف مشخص مي شود.
مقايسه انواع بافت در طنابهاي فولادي
طنابهاي فولادي معمولاً داراي يكي از چهار نوع بافت مشروح در زير مي باشند: در نوع بافت، در هر رشته طناب تعداد مفتولهاي هر رديف كه دور مفتول مركزي قرار مي گيرد :
۱- بافت سيل (Seale) مساوي هم است. قطر مفتولهاي رديف بيروني بيشتر از قطر مفتولهاي رديف دروني است ولي در هر رديف قطر كليه مفتولها يكسان مي باشد. بعلت ضخيم بودن مفتولهاي بيروني، اين نوع طنابها داراي مقاومت سايشي بالايي هستند.
در بافت وارينگتون هر رشته طناب در رديف بيروني داراي مفتولهاي ضخيم و نازك :
۲- بافت وارينگتون (Warrington) بصورت يك در ميان مي باشد. بعلت تركيب مفتولهاي ضخيم و نازك در رديف بيروني، طنابهاي وارينگتون داراي انعطاف بيشتري نسبت به طنابهاي سيل هستند. در بافت فيلر قطر مفتولها در تمامي رديف ها مساويست. در فضاي خالي بين مفتولها رديف بيروني
۳- بافت فيلر (Filler) و رديف دروني مفتولهاي نازكي قرار مي گيرند كه فيلر ناميده مي شوند. طنابهاي فيلر داراي سطح فلزي بيشتري بوده و از قابليت انعطاف و مقاومت سايشي بالاتري برخوردار مي باشند. در اين نوع بافت، قطر كليه مفتولهاي تشكيل دهنده هر رشته يكسان است. طنابهاي با :
۴- بافت استاندارد (Standard) بافت استاندارد بعلت دارا بودن قابليت انعطاف بالا داراي كاربردهاي بسيار متنوعي در رشته هاي گوناگون صنعتي هستند.
روغنكاري طناب فولادي
طناب فولادي بمنظور محافظت در برابر زنگ زدگي و كاهش اصطكاك بين مفتول ها و رشته ها در جريان توليد روغنكاري می شد از يك سو مغزي طناب فولادي بعلت اهميت نقش آن از روغن اشباع مي شود و از سوي ديگر كليه مفتول هاي تشكيل دهنده يك رشته و كليه رشته هاي تشكيل دهنده طناب در طي بافت به روغن مناسب آغشته مي گردد. نوع روغنكاري بنابر جنس مفتول، كاربرد طناب و خصوصيات محل مورد استفاده متفاوت خواهد بود، در طول مدت عمر مفيد طناب نيز، روغنكاري آن بايد در فواصل زماني منظم ادامه يابد تا با جايگزيني روغن از دست داده در اثر استفاده، حداكثر محافظت در برابر زنگ زدگي و سايش دروني بعمل آيد. روغنكاري طناب فولادي بهتر است در محلي صورت گيرد كه رشته ها كمي از هم باز مي شوند مثل هنگامي كه طناب از روي چرخ قرقره عبور مي كند يا روي قرقره پيچيده مي شود. در اين صورت روغن بهتر جذب مي شود. روغني كه براي روغنكاري طناب فولادي مورد استفاده قرار مي گيرد بايد براحتي در طناب نفوذ كند، قسمتهاي داخلي و سطح خارجي آن را بپوشاند، با آب شسته نشود و در برابر زنگ زدگي از طناب محافظت نمايد.
(Wear) و فرسايش (Fatigue) مقاومت در برابر خستگي
معمولاً مقاومت در برابر خستگي در نقطه مقابل مقاومت در برابر فرسايش قرار دارد. طنابي كه از تعداد زيادي مفتول نازك تشکیل شده باشد بسيار قابل انعطاف است و مقاومت خوبي در برابر خستگي دارد در حاليكه طنابي كه از تعداد كمي مفتول های ضخيم تشكيل شده باشد مقاومت بالايي در برابر فرسايش و ساييدگي خواهد داشت.
اندازه گيري قطر طناب فولادي
اندازه گيري قطر واقعي يك طناب فولادي بايد در دو نقطه از طناب كه حداقل فاصله آنها از هم يك متر باشد، صورت گيرد. در هر يك از اين دو نقطه بايد بيشتري فاصله بين دو انتهاي رشته مقابل هم با كوليس اندازه گيري شود و سپس اين اندازه گیری با دو رشته عمود بر اين دو تكرار گردد. ميانگين چهار اندازه گيري كه بدين طريق حاصل مي شود قطر واقعي طناب فولادي خواهد بود. اين قطر معمولاً با قطر اسمي طناب اندكي تفاوت دارد. بر طبق استانداردهاي آمريكا، حد مجاز اين تفاوت ها از 1- درصد تا 4 درصد براي طناب هاي ميلي متري و از صفر تا 5 درصد براي طناب هاي اينچي خواهد بود.
نحوه انبار كردن طناب فولادي
مناسب ترين مكان براي انبار كردن طنابهاي فولادي جاهاي خشك و سرپوشيده ايست كه هوا در آن براحتي جريان داشته
باشد. قرقره ها يا كلاف ها نبايد با زمين يا ديوار تماس داشته باشند.آنها را مي توان روي پالتهاي چوبي كه روي زمين قرار
گرفته انبار نمود. طنابهاي فولادي انبار شده بايد در فواصل زماني منظم به منظور اطمينان از عدم زنگ زدگي مورد بازديد
قرار گيرند و در صورت لزوم روغنكاري آنها تجديد گردد.
طرز باز كردن طناب فولادي از روي قرقره و كلاف
در باز كردن طناب فولادي بايستي بشرح زير عمل نمود تا از گره خوردن آن كه موجب كاهش قابل ملاحظه نيروي كشش طناب مي گردد، جلوگيري بعمل آيد:
۱- باز كردن كلاف: كلاف را مي توان مطابق شكل زير با حركت دادن آن بر روي زمين صاف و هموار باز كرد. كلاف هاي سنگین را مي توان روي يك صفحه گردان قرار داده با گرداندن صفحه طناب را با احتياط باز كرد.
۲- باز كردن از روي قرقره: براي اينكار بايستي قرقره را روي پايه اي (چرخ دوار) سوار نمود بطوريكه شافت يا ميله اي از سوراخ وسط آن عبور نمايد تا بدينوسيله با چرخاندن قرقره طناب فولادي در خط مستقيم باز شود. در اين حال بايد مراقب بود كه طناب گره نخورد.
استانداردهای مورد استفاده در فرآیند تولید انواع جرثقیل سقفی، جرثقیل دروازه ای، جرثقیل بازویی به شرح زیر می باشد.
طراحی و محاسبات جرثقیل های ما براساس استاندارد FEM اروپا ،CMAA آمریكا و ادغام مقررات ایمنی محلی و رعایت كدهای استاندارد ذیل می باشد.
جوشكاری ساخت سازه فلزی براساسAWS D14.1,D1.1
كیفیت جوشكاری براساسDIN 18800,
sheet 7
طراحی و ساخت جرثقیل براساسDIN 15018
, sheet 1,2,3
كلاس استاندارد جوشDIN 8563, sheet 3
ساخت قلاب ( SINGLE DIN 15400
ساخت قلاب ( DOUBLE DIN 15400
گواهینامه قلابDIN 15404
تجهیزات برقیVDE0100 , VDE0113, IEC 60204 -32
موتورهای برقیIEC RECOMMENDATION 24-1,34-5,72-1
طراحی گیربكسDIN 51150 ) ISO/DIS 6336/II-6336/
و استانداردهای مورد استفاده دررنگ آمیزی و پاکسازی سطح رنگ آمیزی مطابق با شرایط محل نصب ، میزان رطوبت ،خورندگی محیط و درخواست کارفرما وبا استفاده از تولیدات شرکتهای معتبر داخلی دارای تاییدیه بین المللی صورت می پذیرد.
